Materiały edukacyjne

Hołd Pruski. Sukcesem czy porażką. Zeszyt Zarządu (PDF)

Hołd pruski 1525 roku – konspekt wykładów

Wykłady z cyklu „Nieznana historia Warmii i Mazur”, wyprodukowane przez Społeczny Komitet Budowy Pomnika Hołdu Pruskiego w Olsztynie, współfinansowane ze środków Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, dostępne m.in. na stronie (do pobrania lub bezpośredniego odtworzenia) www.pomnikholdpruski.pl/materialy_edukacyjne.html

„Hołd pruski 1525 roku – koniec państwa zakonu pruskiego” (22'42”)

Po ponad 100 latach wojen polsko-krzyżackich, w Europie panowało powszechne przekonanie, że lada chwila Polska przejmie zbrojnie całość ziem państwa krzyżackiego. Ale stojąca u szczytu potęgi monarchia jagiellońska zdecydowała się na inne, pokojowe rozwiązanie. W 1525 roku król Zygmunt Stary przyjął w Krakowie hołd lenny od wielkiego mistrza, który przeszedł na protestantyzm i zmienił ustrój na świecki. To sprawiło, że papież i cesarz Niemiec przestali być protektorami krzyżaków nad Bałtykiem, bo zakon przestał tu istnieć. Albrecht Hohenzollern, rezydujący w Królewcu, stał się heretykiem i ściągnął na siebie ekskomunikę od papieża i karę banicji z Rzeszy. Jako nowy książę pruski, od 1525 roku miał nowego i jedynego prorektora w osobie króla Polski i jego następców. Do końca swojego panowania rzetelnie wywiązywał się też z postanowień krakowskiego traktatu.

„Hołd pruski 1525 roku – polska kolonizacja południowych ziem pruskich” (23'26”)

Od XIV wieku na bezludne tereny państwa zakonnego napływała ludność z sąsiedniego, mocno przeludnionego Mazowsza, które było w tym czasie najbiedniejszą krainą Polski. Dzięki temu, już przed hołdem pruskim Mazury nie różniły się kulturowo od krain rdzennie polskich. Po 1525 roku powstałe w miejsce dawnego państwa krzyżackiego Prusy Książęce stały się centrum reformacji. Na terenach sięgających Królewca poddani w większości używali języka polskiego, więc z zasadami wiary luterańskiej trzeba było docierać w ich języku. Tym samym Albrecht Hohenzollern, były wielki mistrz krzyżacki, a od 1525 roku książę pruski, stał się mecenasem języka polskiego na terenie swojego księstwa lennego. Oprócz szkół nauczających w języku niemieckim i litewskim, zakładał liczne szkoły kształcące po polsku. W Królewcu, za zgodą polskiego króla, założył też Albertynę, drugi na polskich ziemiach uniwersytet. Fundował stypendia dla chcących się tam uczyć, a był wśród nich m.in. Jan Kochanowski i jego brat Piotr. Na Mazurach ukazywały się pierwsze słowniki łacińsko-polskie, tworzono tu też zasady polskiej ortografii. Powstawały miasta.

Jan Matejko „Hołd Pruski” - film dokumentalny z cyklu „Ożywione obrazy”

Zapraszamy do obejrzenia filmu dokumentalnego w reżyserii Marka Brodzkiego - Jan Matejko "Hołd Pruski" (14 minut) z cyklu "Ożywione obrazy" -
Film dokumentalny z serii „Ożywione obrazy” jest dostępny na portalu VOD, https://35mm.online/vod/ozywione-obrazy-film